Onheilswolken boven de verbrandingsoven
02 December 2013
Wij stellen voor dat de vertegenwoordiger van de stad Brugge het beleidsplan 2013-2019 niet zou goedkeuren op de buitengewone algemene vergadering. Wij zijn als groenen ten zeerste ontgoocheld in de aanpak van de afvalproblematiek door IVBO. In een wereld waar grondstoffen schaarser worden, er steeds competitiever wordt op gejaagd en de noodzaak om onze ecologische voetafdruk te verkleinen wordt een circulaire economie steeds belangrijker. Maw afvalstoffen moeten zoveel mogelijk worden vermeden, hergebruikt en gesorteerd. De missie van het IVBO verklaart: IVBO zorgt via een integrale en maatschappij gerichte aanpak voor een duurzame en ecologisch verantwoorde inzameling van afval tegen een aanvaardbare prijs. Dat klinkt uiteraard zeer goed. We mogen volgens IVBO op beide oren slapen. Nochtans is wat hier staat helemaal niet in overeenstemming met een hedendaagse missieverklaring zou moeten bevatten. Dat heeft zo zijn gevolgen in de praktijk, waar perverse financieringseffecten zorgen dat IVBO zijn rol niet speelt naar behoren. Bovendien die dreigt een financieel debâcle. Niet dat ik wil zeggen dat het IVBO een ouderwetse visie heeft, maar ik wil hier toch eens verwijzen naar de zogenaamde “Ladder van Lansink”, internationaal meer bekend als de afvalhiërarchie. Lansink diende in 1979, ik was toen zelf vijf jaar, voor het eerst deze motie in in de tweede kamer in Nederland. De ladder van Lansink stelt dat de overheid afval steeds zoveel mogelijk de ladder moet laten beklimmen, en kijken of een bepaalde stap op de niveau gerealiseerd wordt. De eerste trede is preventie, dan hergebruik, dan sorteren en recyclage, dan energie opwekken vervolgens verbranden en tenslotte storten. Deze filosofie vinden we nergens terug in de missie, nergens komt deze procedure ook maar voor in dit beleidsplan. Bovendien wordt in de missie met geen woord gerept over afvalpreventie. Nochtans de allereerste stap in de afvalhiërarchie. Volgens ons zit de filosofie van IVBO fundamenteel fout. En dat toont zich in de praktijk. Hoewel in punt twee van het meerjarenplan “toekomst van IVBO” wat lippendienst wordt bewezen aan het kringloopprincipe, omdat Vlaanderen dat nu eenmaal wil, vind ik in de speerpunten daar niks van terug: daar zie ik wel zaken staan als maximale benutting van de (verbrandings)capaciteit bijvoorbeeld, maar nergens staat er iets over preventie. Integendeel, IVBO ziet de restafvalhoeveelheid per Bruggeling de komende legislatuur teruglopen van 163 kg per inwoner naar 155 kg per inwoner door beter sorteren. Maar nergens staat er een doelstelling om het totaal aantal afval te verminderen. Het restafval zou ook door preventie moeten verminderen niet enkel door sorteren. En wat gesorteerd wordt wordt eigenlijk in eerste instantie zelfs ook beter vermeden. 155 kg per inwoner lijkt ons dan ook een veel te bescheiden doelstelling. En hier ligt de kat gebonden: het is financieel interessanter voor IVBO dat de verwerkingscapaciteit zo veel mogelijk gebruikt wordt dan dat er minder afval geproduceerd wordt. Maw door de investeringen uit het verleden , in verbrandingscapaciteit is een krimpende markt van restafval voor IVBO financieel bedreigend. De vraag is hoe we dan kunnen verwachten dat IVBO stimuleert dat er minder afval komt? Zij hanteren nu een bedrijfseconomische logica met de focus op de rentabiliteit van de huidige investeringen (maw de verbrandingsoven). Als we echter kijken naar de eerder vermelde Ladder van Lansink zien we dat verbranden echter een van de laatste opties is, dus zoveel mogelijk geminimaliseerd moet worden. De fundamentele vraag is dus hoe raakt de IVBO, met een model dat vanaf 2017 verlieslatend wordt, terug in goed, duurzaam bedrijfsmodel dat gebaseerd is op een correcte, onderbouwde hantering van de afvalhiërarchie? Ik moet zeggen dat de enkele schuchtere aanzetten hiervoor, in het onderdeel strategische samenwerking en aandacht voor nieuwe activiteiten, bijzonder mager is en met veel flou artistique. Bovendien zie ik in het jaarplan voor 2014 geen enkel van de acties omtrent circulaire economie reeds opgenomen. Ook het aanvoeren van afval uit andere landen, bijvoorbeeld Engeland of Zuid Europa, om het hier te verbranden wordt aangehaald als mogelijke financiële redding ik ben benieuwd wie in dit bestuur dit duurzaam durft noemen. Wetend dat de afvalverbranding alleen maar zal afnemen de komende jaren, dat er overal overcapaciteit is op het vlak van verbrandingsovens zowel in Vlaanderen als in de buurlanden, dat de hevigste kost van de pensioneringsgolf valt in de jaren na 2019, en dat er voordien (in de als verlieslatend begrote jaren 2017-2018-2019) al gevreten wordt aan de financiële reserve ben ik heel erg ongerust. Ongerust over het gebrek aan visie, aan het ontbreken van enig gevoel van pregnantie, van hoogdringendheid. Ongerust over het gebrek van innovatie en het lui inspelen op de actuele markt .Dit zijn allemaal zaken die de vertegenwoordigers van onze stad zouden moeten meenemen naar de algemene vergaderingen, bestuursraad en directiecomité van IVBO. Want wat nu voorligt is volgens mij maatschappelijk onaanvaardbaar. Met dit verhaal staat de IVBO eerder in de weg van een duurzaam afvalbeheer dan mee een deel van de oplossing te zijn. En ten slotte dreigt er ook een zwaar financieel debacle waar de gemeenten zullen moeten voor opdraaien als er geen nieuw bussinessmodel komt.