historische werken onbeschermd tijdens restauratie
23 Oktober 2013
De Onze Lieve Vrouwkerk wordt gerestaureerd. Verschillende topwerken blijven echter onbeschermd tijdens de werken en staan bloot aan beschadiging zo blijkt na een bezoek ter plaatse. Maandag ging ik op bezoek in de Onze Lieve Vrouwkerk. Het was eventjes geleden, van de begrafenisdienst van de mama van een vriend. Nu stond de binnenrestauratie op de agenda van de gemeenteraad. Dan ga ik graag eens ter plaatse kijken. Mijn mond viel open van verbazing toen ik binnenkwam. De kerk was in veel ergere toestand dan ik had verwacht, veel vochtproblemen, grote barsten in de muren. Je zou haast vergeten dat je in een monument van wereldallooi rondloopt waar we miljoenen bezoekers ontvangen. Gelukkig wordt het nu aangepakt. De kostprijs, 1,6 miljoen euro bijvoorbeeld voor de nu aangekondigde fase van de restauratie, lijkt me dan ook niet overdreven. Naast de middenbeuk stond er een afsluiting, die het zicht op het gedeelte waar nu werken doorgaan belemmert. Nieuwsgierig als ik ben probeer ik te piepen door spleten en kieren, en ging op verhogen staan om een idee te krijgen van de werken. Nu viel mijn mond een tweede keer open van verbazing. Heel wat van de barokke schilderijen, begin 17de eeuw, waarvan toch minstens enkele met serieuze kunsthistorische waarde, waren gewoon onbeschermd. Stukken van de vloer lagen volledig openg, met het onderliggende zand bloot. Soms vlak onder de werken. Ze verraadden structurele werken, die onder andere veel stof en trillingen veroorzaken. Elders stond een stelling bijna tegen een schilderij, dat ook al onbeschermd was. Ik was er eventjes niet goed van. Dus thuis begon ik de begeleidende documenten bij de agenda van de gemeenteraad te doorploegen. Waar ik onder meer terugvond dat document technisch gedeelte perceel 1a artikel 3.01 melding maakt dat de werken door een gespecialiseerde firma moeten worden afgenomen en opgeborgen. Na rondbellen bij mensen die er meer van afweten dan ik kwam uit museale hoek mij aangewaaid 'Dat men zich bewust is van het probleem en er aan werkt'. Bij mijn vraag aan de schepen op de gemeenteraad de dinsdag, bleek de schepen niet op de hoogte en beloofde ze de toestand te onderzoeken. Het noopte me tot de bedenking als op een van de meest publieke plaatsen van Brugge, zo'n zaken kunnen gebeuren, hoe zit het dan met de opvolging van ons erfgoed elders? Een beangstigende gedachte. Binnenkort komt het Sint Godelieveklooster in de Boeveriestraat leeg te staan. Daar staat een van de belangrijkste samenhorende collecties 17-18 eeuwse meubels. Hoe zal erfgoed dit opvolgen? In de Onze Lieve Vrouw van blindekenskerk staat een polychrome madonna uit de 14de eeuw. Een uniek erfstuk van wereldniveau, dat niet alleen nauwelijks onbeschermd in het kerkje staat, ongeacclimatiseerd ook, maar dat jaarlijks wordt rondgedragen in een processie ter ere van de slag van de Pevelenberg. Is dit duurzame conservatie? Ik vraag het me af. Ooit was ik jobstudent in de Brugse musea. Daar kreeg ik in de wapenzaal uitleg bij een schilderij dat een precies een hele muur vulde. Volgens mijn gesprekspartner was dit schilderij afgezaagd om precies de muur te doen passen. Ik dacht dat dit zeer waarschijnlijk een broodje aap verhaal was en zo niet stammend uit premoderne tijden waar anders met erfgoed werd omgegaan. Nu twijfel ik weer en heb besloten me de komende maanden toch eens wat meer te verdiepen op het beheer van alle erfgoed. Tot slot nog dit. De Onze Lieve Vrouwkerk is unieke site. Ik vindt het goed dat er publieke middelen gaan naar restauratie en collectie. Maar dan mag samenleving toch een betere educatieve ontsluiting verwachten van de collectie en betere publiekswerking. Nergens staan bordjes met historische of cultuurhistorische uitleg. De sites van OLV en Sint-Salvator gaan enkel over de diensten, er is geen kunsthistorische website. Ik hoop dat dit na de restauratie verholpen wordt.