Klimaatplan goede intenties maar weinig professioneel

31 Maart 2014

  Ik wil aanvangen met te stellen dat ik zeer blij ben dat dit klimaatplan er is. Eindelijk zal Brugge als bijna de 5 500 ste Europese gemeente en als 72ste Belgische gemeente aansluiten bij de covenant of mayors. Iets wat wij als overigens Groen al jaren bepleiten. Een voorloper kun je onze stad dus niet meer noemen als het om klimaatbeleid gaat. Na de de periode van burgemeester Moenaert, waarvan ik me afvraag of het woord klimaat ooit over zijn lippen kwam, is dit een sprong vooruit. Brugge doet eindelijk mee. De schepen heeft de verdienste dit als eerste op een uitgebreide manier op de agenda te plaatsen in Brugge.   En als ik zo de timing bekijk van het klimaatplan denk ik dat het ook binnen de huidige coalitie niet simpel geweest is voor de schepen om dit er door te krijgen. Onder meer in de het bijgevoegde verslag van de minaraad werd de goedkeuring van dit plan aangekondigd in september. Meer dan een half jaar geleden dus. Dit is er toen niet van gekomen. Ook de de bbc meerjarenplanning van november werd niet gehaald. Wat ik overigens zeer spijtig vind want zo werden er geen bijzondere investerings- en werkingsmiddelen vastgelegd voor het klimaatplan.   Het doet me afvragen welke krachten er binnen het college gespeeld hebben dat er zo'n spelletjes gespeeld werden over de grootste uitdaging die de mensheid onder ogen moet zien ooit. Politiek van onder de kerktoren?   Maar er is iets wat ik niet helemaal begrijp. Na een legislatuur van niksdoen, en de uitstellen tijdens deze legislatuur komt nu, op 25 maart maart 2014 met het Brugs klimaatplan op de agenda. Op 31 maart, binnen zes dagen, publiceert het IPCC, haar beleidssamenvatting van haar nieuwe rapport. We weten welk een mijlpaal dat vorige rapport geweest is in 2007. Dat zal het ook nu weer zijn. Ik geef een voorbeeld in 2007 stelde het klimaatrapport dat we de opwarming onder de 2 graden moest gehouden worden tegen 2100. Nu wordt gesproken in het gelekte voorrapport van november dat de stijging van 2 graden er al zal zijn tegen 2036. Niet bij onbekende toekomstige generaties dus, maar bij de kinderen en kleinkinderen die je in de ogen zal kijken als je thuiskomt. Trouwens zelfs nu al zijn de eerste gevolgen daar. Eigenlijk is dit klimaatplan al een stuk achterhaald bij het uitkomen. En voor de duidelijkheid nogmaals: dat feit is geen verwijt aan schepen Hoste.   Maar laten we eens concreet naar het plan kijken en overlopen.   Het eerste wat me opviel was de ambitie van het plan. 20-20-20 tegen 2020 is het minimum om deel te nemen aan de convenant. Het getuigt niet van extreme ambitie of de wil een voorloper te zijn. Dit valt misschien nog te verantwoorden door het feit dat we achterkomen. Andere steden die al 5, 6 of 7 jaar hiermee bezig zijn hebben het nu gemakkelijker. Maar laat dat toch tenminste een les zijn voor de toekomst! Dat elke inspanning die we nu doen extra winst oplevert in de toekomst. Daarom vind ik het spijtig dat er geen scherpe doelstellingen instaan voor na 2020 en dat de klimaatneutraliteit maar nagestreefd wordt in 2050. Plus est en vous! Geloof er eens in!   Maar natuurlijk in tegenstelling tot de Brugse tradtie en beleidscultuur vraagt een goed klimaatbeleid, en ook de convenant of mayors vraagt dat, dat er een goede weteschappelijke onderbouw is ven het beleid. En dat kan enkel met cijfers. Met meten. Met monitoren en evalueren. In dit plan volej je echt heel hard hoe dat tegen de Brugse beleidscultuur van decennia ver ingaat. Hier wil men liever intentiebeleid voeren dan meetbaar resultaatbeleid. In de hoop kritiek moeilijker te maken. Ik smeek het het beleid: maak hier komaf mee. Ik heb 1000 maal liever een gemiste concrete doelstelling met een interessant debat daarover dan vaagheid waar niemand mee gediend is.   Allez alleen al die eerste zin: Brugge wil minstens 20% reductie, alternatief en besparing tegen 2020 tov van 2011. Maar hoe kan dat nu? De nulmeting moet nog gebeuren? Men zal in 2014 een nulmeting doen en toch zich baseren op onbestaande cijfers van 2011? Heeft niemand dit herlezen? Of is dit doelbewust? Ik zie trouwens nergens gepland om de metingen om de zoveel jaar te herhalen? Hoe zal men dan weten of de doestellingen zijn gehaald?   Nu is er nauwelijks berekening naar de impact van het plan ik denk maar aan volgende zaken:   -Een aantal ervan zijn waardevol om allerlei redenen, maar hebben geen effect op CO2-emissies. -Een aantal ervan zijn noodzakelijke, flankerende maatregelen met informatieve, sensibiliserende en enthousiasmerende rol. -Een aantal zijn nu heel summier omschreven, maar kunnen potentieel zeer belangrijk worden, wanneer ver doorgedreven: bv. "Missing links in fietsroutenetwerk wegwerken."  -En een aantal belangrijke CO2-brokken (auto's en (tertiaire)gebouwen) waar nog weinig tot geen positieve evolutie merkbaar is in andere steden (en Vlaanderen) worden te weinig aangehaald.   Overigens zie ik enkel doelstellingen rond co 2 nergens rond andere emissiegassen zoals methaan (bijvoorbeeld uit afvalstorten) of lachgas (bijvoorbeeld uit mestgebruik, verbranding van biomassa,), cfk's en hfk's   Kijk wij zullen dit straks goedkeuren he. Alle sympathie hiervoor. Maar als morgen dit plan goedgekeurd op de diensten ligt. Alsjeblieft neem dan enkele klimaatwetenschappers, mensen als Peter Tom Jones, onder de arm om dit tot een volwaardig becijferd plan te maken. Waarmee we reeds ten volle bij de eerste pijler omtrent meetbaarheid zijn beland.     Dat samenwerken met experten kan zeer nuttig zijn. In onze studie van het klimaatplan hadden we onder meer contact met Serge De Gheldere, de klimaatambassadeur hij stelde het volgende in reactie op de objectivering van het plan:     “Wat we voor andere steden (bv. Antwerpen) nu steeds opmaken is een grote excel-sheet waarin alle maatregelen kunnen ingevoerd worden. Telkens met CO2-reductie, investeringskost, opbrengst, KPI's(kritieke prestatie indexen), doelgroepen, kwalitatieve parameters ...   Aan de hand van die KPI's kunnen er dan ook ruim op tijd bijsturingen gebeuren aan het plan om de vooropgestelde reducties te behalen.   bv. Beperken van het huishoudelijk elektriciteitsverbruik in postcode 8310 van 4000 (2010) naar 3000 kWh/jaar.huishouden tegen 2020. Wanneer dit in 2015 nog steeds 3800 kWh/jaar bedraagt moet er bijgestuurd worden. Ofwel de ambities van de maatregel minderen (en elders reduceren) of meer inzetten op het succes van de maatregel.   Enfin, niet enkel "meten is weten", maar ook targets zetten en monitoren.”   We hebben ook nog enkele punctuele reacties op het eerste deel, desgevallend kan de schepen schriftelijk antwoorden:   Pijler 1 punt drie: ronb de epc's heeft de energieambtenaar wel bevoegdheid tot opmaken epc's?   Bij punt 4 vragen we ons af wat de lanperiode is van de energiescan van stadsgebouwen. Punt 6: we zijn zeer blij met de petingen rond fijn stof pm 10 maar wat met pm 2,5 zal dat ook gemeten worden dat zijn immers meest schadelijke. Wordt de informatie ook publiek gemaakt?   Rond pijler twee hebben we weinig opmerkingen. We vragen ons wel af tegen wanneer men de geplande reducties wil halen omdat dat geen expliciete timing is vermeld. Overigens vragen we ons af of vastzetten chauffageknoppen een goed idee is, en of men niet beter voor thermostatische chauffageknoppen zou gaan.   Bij punt vier heb ik vragen omtrent de groene stroom aan de stad. Veel van de zogenaamd groene stroom is eigenlijk grijze stroom. Ik zou graag eens weten wat de criteria van de stad zijn.   Bij het luik mobiliteit missen we doestellingen alweer. Hoeveel wil men het autogebruik doen dalen? Hoeveel moeten de emissies dalen? We zien hier een mooie kans voorbijgaan om een ambitieus mobiliteisplan te integreren. Waarbij bezoekers niet meer met de wagen naar de stad kunnen maar worden opgevangen aan de randparking. De ondergrondse parkings in de binnenstad kunnen dan dienen voor buurtparkeren. Ook in de wijken moeten we evolueren naar buurtparkeren in plaats van voor de deur. Kortom een mobiliteitsplan dat als doel heeft het aantal autokilometers drastisch in te perken. Dat is goed voor het klimat, voor de verkeersveiligheid, voor de leefbaarheid en de gezondheid. We vragen ons af waarom er in allerlei vergunningen, zaos bijvoorbeeld voor de taxi's geen klimaatcriteria worden verwerkt?   Bij punt 4 komen we bij iets cruciaal: vergunningen, reglementen en subsidies ondergaan de klimaattoets. Ik vraag me af waarom hier niet gezet is dat alle beleidsdomeinen de klimaattoets ondergaan?   Ik haal een voorbeeld aan. Ruimetelijke ordening is een van de meest cruciale domeinen bij het tacklen van de klimaatverandering. Dat komt hier nauwelijks ter sprake. Nochtans:   In de periode tussen 1990 en 2008 is de netto opname in Vlaanderen door bossen met 29% gezakt. voornamelijk door boskap.   Ook het omzetten van grasland naar akkers maar vooral naar bebouwde grond kan bijdragen: de emissies door akkers stegen met 120% tussen 1990 en 2008. Ook in brugge speelde deze tendens met een daling van open ruimte sinds...met.... Ook in deze legislatuur zal deze sluipende aanslag op de open ruimte verder gaan. Met projecten als Spie, Blankenbergsesteenweg, Zeewege, Olympia verkavelen, de mispelaar, sint trudo etc etc Ik ben benieuwd wat de netto afname zal zijn van open ruimte in 2018 en hoe men dit zal rijmen met het welslagen van het klimaatplan. Een eerste cruciale punt is het behoud van open. En als men nieuwe activiteit of woningen plant moet men goed denken op de co impact van inplanting. Een woonwijk implanten ver van scholen en openbare voorzieningen is nefast! We pleiten voor een stop op het aansnijden van open ruimte voor wonen. Verdichten in woonparken, alternatieve woonvormen, vraaggerichte woningaanbod aangepast aan de sociologische werkelijkheid...dat zijn de maatregelen die een duurzaam woonaanbod verzorgen. We pleiten bij noieuwe porejcten steeds voor ecowijken met die klimaatneutraliteit nastreven. Nu we overigens bij landbouw gekomen zijn   Ook de bodem kan koolstof vasthouden. Men moet dus mikken op het behouden van de koolstofvooraad, door bijvoorbeeld verhoogde aanvoer van organische stof in lanbouw gebieden of door boskap met weinig bodemverstoringen achterlaten van kapresten en stronken.   landbouw met milieu en natuurdoelen moet zich vestigingen op erosiegevoelig gronden en langs waterlopen. Deze landbouw moet toenemen om emissies naar lucht en water te verminderen.     Maar ook toerisme is belangrijk. Een tijdje geleden stak schepen Defauw op facebook de loftrompet over de komst van ryanair naar Brussel. Hij beweerde ook dat voor oostende moet. Hoe valt bijkomende vliegtuigverkeer, met subsidies dan nog allicht, te rijmen met klimaat beleid? Hoe denkt Brugge eraan te maken dat het toerisme duurzamer wordt. Daar bijvoorbeeld meer ok korte afstanden toerisme te mikken. Op duurzame mobiliteitsmodi?   We zien ook niets over de rol van het nieuwe stadsontwikkelingsbedrijf in heel deze problematiek? Een serieus gemis in het plan toch.   Ook de haven komt minimaal aan bod. Hoe vermijden we inde toekomst nefaste keuzes als pangasiusimport? Hoe maken we de terreinen in de haven minder ruimteintensief? Hoe ontsluiten we de haven op een duurzame manier?   We zien nergens iets over de problematiek van zonnepanelen in de binnenstad. Waneer wordst daar eens een oplossing voor gevonden?   WE zien geen subsdies voorzien rond groendaken en groengevels?   Rond energie pleiten we voor het stimuleren van coöperatieves rond energie. Nog beter dan groepsaankopen want zeo maak je burgers in de toekomst enrgieonafhankelijk en dat zal een bijzondere troef worden in tijden van dure fossiele brandstoffen en geo politieke spanningen rond grondstoffen.   Veerkracht tegen klimaatverandering, zwakste luik. Uit gelekte rapport ipcc bleek dat België bij meest kwetsbare landen van Europa behoort voor klimaatrisico's.     zomerdroogte: rivieren tot 50% minder water (schpdonk) vlaanderen tussen frankrijk en nederland in (droogte en overstromingen= flexibel adaptief systeem) combinatie wateroverlast en watertekorten (riolen vol+overstromingen in de winter en rivieren leeg in zomer (min 20 tot -70%) 20 cm tot 200 cm zeepsiegelstijging hevige neerslagen veel frequenter, nu zijn bufferingen daar niet op berekend, nu zijn die bereknd op tweejaarlijkse. Hierbij moet met het herdimensioneren van riolen en bijhorende bufferbekkens worden rekening gehouden. Anders zal de waterkwaliteit van het oppervlakte water drasdtisch achteruit gaan. Ontwerpwaarden die rekening houden met drastische neerslag om de 2 jaar bijvoorbeeld zal die in de toekomst om de 6 maanden zien gebeuren. Extra opvangcapaciteit is daarom dringend nodig. Om dezelfde terugkeerperdioe van overloop te behouden zou het buffervolume met 15 tot 35% moeten toenemen. Bovendien moeten nieuwe ontwerpen zowel wateroverlast kunnen opvangen als de verwachte toename aan watertekorten doen verminderen.     Stijging zeespiegel: tussen 1927 en 1992 steeg de zeespiegel met 1,41 mm per jaar in oostende. Tussen 1990 en 2006 was dat al 4,41 mm. Cijfers van daarna? Wordt verwacht zeespiegelstijging tussen de 20 cm en 200 cm. De zee warmt ook op met zo'n 0,034% celsius per jaar. Of 3,5 graden in een eeuw. Ook hier weer belangrijk te weten dat sommige effectief cumulatief en escalerend zijn. Ook de windesnelheden nemen toe, er is sprake van een mogelijke toename van windsnelheid van 8% tegen eind deze eeuw De getijden slag (het verschil tussen hoogtij en laagtij zal beduidend toenemen dit zorgt voor bijkomende erosie van strand en duinen. Ook bresvorming neemt toe (doorbreken van dijk en duin) Binnen de huidige parameters van het sigmaplan zijn de grote overstrmingsrisico's teruggedrongen naar 1 maal om de 380 jaar. Een onaangepast plan zou maken dat dit in de toekomst tot 1 maal om de 25 jaar is. Adaptatie: strandverhogingen, aanplatingen op de duinbassisen. Een veel strikter beleid is nodig rond wateroverlast. Maar er zal ook een goed waarschuwingssysteem moeten worden uitgewerkt om bij nakende overstromingen de mensen op een vlotte manier te verwittigen.